دامداری و کشاورزی عمقین


در عمقین به دلیل وجود چراگاه های غنی وآب هوای ییلاقی شرایط برای دامداری بسیار مناسب است. یکی از چرا گاهها بزرگ و منطقه مهم پرورش دام استان قزوین شمه دشت است که در ارتفاعات جنوبی عمقین قراردارد. شمه به معنی لبنیات است وشمه دشت یعنی دشت لبنیات. این دشت درگذشته یکی از قطب های تولید وعرضه فراورده های دامی محسوب می شد. اما به دلیل نبود راه های مواصلاتی و وسائل حمل نقل دام داران در تأمین علوفه وعرضه محصولا دامی همواره با مشکل جدی مواجه بودند. و نیاز مبرم به امداد وایجاد زیر ساخت های توسعه داشتند تا حرفه خود را از شیوه های سنتی به روش های صنعتی و سود آور تبدیل کنند. متأسفا نه این حمایت ها درزمان لازم ا نجام نشد و بهره وری در این پیشه حتی نیاز ها ی اولیه دامداران را پوشش نداد. و دامدارا ن مجبور شدند شغل خود رها و در شهر ها به کار های غیر مولد اما سود آور مشغول شوند. امروزه برای احیای این ظرفیت ها تنها احداث جاده یا حمایت ازتولیدات دامی کافی نیست. چرا که بر اثر خشک سالی های پی درپی گیاهانی چون گون که ویژه مناطق خشک وکوهستانی است در مراتع و چرا گاه ها رشد و رویش گاه های علوفه دامی را پوشا نده است وامکان تردد و تعلیف دام را با مشگل مواجه کرده. این گیاه از گونه های داروئی وحفاظت شده است ودر جلو گیری از فرسایش خاک هم بسیار مفید و مؤثر است. البته برای دامداران بسیار مشگل ساز وموجب کاهش سطح چرا گاه ها و ظرفیت دام ودامداری می شود . دامداران گاهی عمدی ولی مخفیا نه به گون زارها آتش می زنند تا به ظر فیت چرا گاه ها ا فزوده شود. این کار بسیار خطر ناک ومی تواند عوا قب جبران ناپذیر در پی داشته باشد. چرا که موقعیت جغرافیای منطقه به گونه ای است که اگر شرایط جوی برای شعله ور شدن مهیا باشد مهار آتش غیر ممکن خواهد بود. وآتش می تواند تمام جنگل ها را به خاکستر تبدیل کند. لازم است قبل از وقوع حادثه برداشت از این منبع داروئی را به صورت اصولی آغاز کنند تا هم مشکل دامداری حل شود. وهم ازاحتمال وقوع حوادث پیشگیری گردد.

از طرفی به علت وجود آب وزمین های فراوان ظرفیت کشاورزی هم بسیار بالا است. در مبحث پیشینه این روستا اشاره کردم که دراطراف عمقین آثار چهار روستای مخروبه هم وجود دارد که از سکنه خالی شده اند. و امروزه زمین های آنها در تملک ساکنان این روستا قراردارد. یعنی ظرفیت کشاورزی در عمقین نسبت به جمعیت آن 2 برابر عرف کشور است. شاید به همین دلیل است که بیش از دو سوم ساکنان عمقین اصا لتأ اهل عمقین نیستند بلکه از روستا های اطراف برای کار کشاورزی جذب این روستا شده اند. واین خانواد ها در دهه های قبل از 1340 در این روستا با کارکشاورزی امرار معاش می کردند. البته برداشت آنها بسیارکم و نا چیز بود وبرای جبران کم بود ها تمام زمین ها حتی زمین ها دیم هم به طور کامل زیر کشت می رفت. اما به دو دلیل این فعالیت های فرا گیر ادامه پیدا نکرد. اول نبود راه مناسب و عدم دست رسی آسان به بازار مصرف بود. ودوم توضیع وتملک بد و نا عادلانه ظرفیت های کشاورزی یا بهتر به گویم همان نظام ارباب رعیتی یعنی آنهائی که استعداد کار داشتند وکشاورزی می کردند خود فا قد زمین بودند وحاصل تلاششان درزمین های مالک فقط قوت لایموت بود. لذا بهره کشی موجب شد به جای رشد ورفاه جمعی فقر غالب شود. وکشاورزان برای نجات خود راه مهاجرت را پیش به گیرند. اگر چه اصلاحات ارضی در جهت کاهش بهره کشی اجرا شد اما برای نیاز های آموزشی . بهداشت ودر مان اقدامی صورت نگرفت به همین خاطر مهاجرت ادامه یافت بطوری که در پنجاه سال گذشته رشد سکنه ثابت در روستای عمقین پیوسته منفی بوده. البته کشاورزان کمی هم ماندند و مقاومت کردند اما همواره با چالش های بزرگ دست به گریبان بوده و هستند. یکی از این مشکلها آب و نحوه آبیاری است. متأسفانه رودخا نه ها یا همان دره ها بسیار عمیق هستند یعنی ارتفاع کوه ها نسبت به کف دره ها بسیار بالا است. واین شرایط موجب شده تا کوه ها که منبع ذخیره آب هستند با پدیده آب خیزی داری مواجه باشد تا آب خوان. لذا حجم وسیعی از ذخیره های زمستانی قبل از شروع فصل گرما وپیک مصرف تخلیه می شوند. شاید بخش باقی مانده هم نسبت به سطح زیر کشت کافی باشد اما مصرف آن غیر اصولی و غیر میکانیزه است. یعنی کشاورزان مجبورند از روش غرق آبی استفاده کنند که بدترین روش آبیاری است. چرا که با بیشترن پرت مصرف همراه است. ا لبته باید قبول کرد که مشکل کشا ورزی هم مثل دام داری تنها با احداث زیر ساخت های توسعه واصلاح اصول مصرف آب ممکن نخواهد بود. بلکه در کنار میکانیزاسیون وصنعتی کردن شیوه های سنتی به ویژه درحوضه آب باید با رشد فزاینده و ویرانگر گله های گراز هم مبارزه نمود واز بیماری شبکه توضیع تولیدات کشاورزی هم غافل نشد. امروزه محصول کشاورزان اول مال گرازها ست اگر چیزی باقی ماند سهم دلال یا واسطه های تولید تا مصرف است. باید شرایطی ایجاد شود تا کشاورز هم درقبال زحمت های طا قت فرسا از حاصل دست رنج خود سهمی داشته باشد.